Bart Maes

Het afgelopen half jaar konden we er niet omheen. In allerlei artikels, studies, blogs, reportages, enzovoort, wezen wetenschappers en ook de WHO (World Health Organization) ons op het gevaar van toegevoegde geraffineerde suiker. Zo eet de doorsnee Westerse mens in 2014 zo’n 50 kg toegevoegde geraffineerde suiker per jaar. Dat wil zeggen dat hij ongeveer 15 % van zijn energie haalt uit toegevoegde geraffineerde suiker of met andere woorden, meer dan een maand per jaar leeft van toegevoegde geraffineerde suiker. Chemische zoetstoffen zijn hier niet meegerekend. “Ik niet”, zal je misschien denken. Nochtans kom je snel aan 50 kg toegevoegde suiker per jaar. Je hoeft zelf niet veel extra suiker toe te voegen aan je gerechten om het binnen te krijgen. Suiker is immers een goedkoop vulmiddel geworden. Deze zogenaamd “verborgen suikers” in o. a. ketchup, conserven, soepen, verwerkte en voorverpakte vleeswaren, bereide gerechten, sauzen en zelfs babyvoeding omvatten maar liefst 80% van de toegevoegde suiker die we dagelijks innemen.

Is geraffineerde suiker de nieuwe tabak?

Maar is die toegevoegde suiker werkelijk zo gevaarlijk als we denken? Is het terecht dat de WHO in maart 2014 de norm verlaagd heeft en adviseert om slechts 5% van onze energie uit vrije (lees: geraffineerde) suiker te halen? Amerikaans endocrinoloog, Robert Lustig, is het hier in ieder geval mee eens.

“De maatschappij moet toegevoegde geraffineerde suiker als een drug behandelen zoals alcohol en tabak”, aldus Lustig.

Wat bedoelen al deze wetenschappers juist met suiker?

Wanneer we over suiker spreken, hebben we het over het heel zoete product uit suikerriet of suikerbieten dat van zijn begeleidende natuurlijke stoffen (nutriënten) ontdaan is. Suiker is dus in de volksmond geraffineerde riet-of bietsuiker [Suiker en zoetstoffen,2010]. Ook het nog goedkopere, nog meer geraffineerde HFCS, high fructose corn syrop, valt onder de definitie suiker. Niet alleen de geschiedenis heeft aangetoond dat de opkomst van geraffineerde riet- en bietsuiker gepaard ging met het ontstaan van heel wat nieuwe ziekten, maar ook artsen, de WHO en de Centers of Disease Control and Prevention zien de relatie tussen de opkomst van deze ziekten en het overmatig gebruik van geraffineerde suiker. Ondanks het feit dat onze levensverwachting enorm gestegen is de laatste jaren, is onze levenskwaliteit er dus zeker niet op vooruit gegaan. Nog nooit tevoren was er zoveel sprake van allergie, intolerantie, diabetes, obesitas, vermoeidheid , CVS, hart -en vaatziekten en ADHD.

Wat dan met natuurlijke suikers?

Wat doen honing, ahornsiroop, agavesiroop, kokosbloesemsuiker, …. ? Ook binnen de natuurlijke zoetmiddelen (verkrijgbaar in de biowinkel) zijn er gezonde en ongezonde suikers. Niet alle natuurlijke suikers of zoetmiddelen zijn ongeraffineerd. Daarnaast zijn er natuurlijke suikers met een hoge en een lage glycemische index, suikers die meer fructose bevatten en daardoor meer belastend zijn voor de lever (en dus de aanmaak van triglyceriden stimuleren), suikers die lekker smaken en andere die minder lekker smaken, suikers met en zonder additieven, enzovoort.

Waarop moeten we dan letten in de keuze van het juiste en lekkere natuurlijke zoetmiddel?

Kies voor ongeraffineerde natuurlijke zoetmiddelen. Geraffineerde suiker heeft meer nadelen dan voordelen. Daarom kies je best voor ongeraffineerde zoetmiddelen. Ongeraffineerde zoetmiddelen bevatten nog natuurlijke nutriënten (voedingsstoffen) zoals vitaminen, mineralen en enzymen.

Honing, kokosbloesemsuiker, ahornsiroop en agavesiroop zijn zoetmiddelen die niet geraffineerd zijn en niet chemisch werden bewerkt. Niet goed zijn natuurlijke, biologische suikers die geraffineerd werden, zoals geraffineerde rietsuiker, ruwe rietsuiker, bruine rietsuiker, witte rietsuiker, geraffineerde bietsuiker, maïsstroop, HFCS (High Fructose Corn Syrup), chicoreisiroop, maltose, galactose, xylose, maltodextrine, alsook alle steviol-glycosiden (geraffineerde stevia).

Het belang van de glycemische index, niet alleen voor diabetici

Kies best ook voor een zoetmiddel met een lage glycemische index. De glycemische index is de maat die gebruikt wordt voor het al dan niet oplopen van de bloedsuikerspiegel nadat je een voedingsmiddel opgenomen hebt. De glycemische index wordt uitgedrukt in een cijfer met glucose als referentie. Glucose heeft een glycemische index van 100. Voedingsmiddelen met een lage glycemische index veroorzaken dus geen pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel (of geen hypo- en hyperglycemie), geven hun energie constant en trager af, belasten de pancreas veel minder waardoor er minder insuline afgegeven wordt en dus minder lichaamsvetten (gewichtstoename en obesitas) en bloedvetten (cholesterol en triglyceriden) worden gevormd.

Kies dus voor zoetmiddelen met een lage glycemische index, zeker bij diabetes en overgewicht. Natuurlijke zoetmiddelen met een lage glycemische index (<50) zijn kokosbloesemsuiker, honing en agavesiroop.

Hieronder vind je een aantal natuurlijke, niet geraffineerde zoetmiddelen met hun belangrijkste parameters: wat is de glycemische index, is het zoetmiddel al dan niet geraffineerd, gaat het om sucrose, fructose of glucose en wat is de dosering ten opzichte van gewone suiker.
Uiteraard is het bij al deze zoetmiddelen, net zoals voor alle voedingsmiddelen, belangrijk dat je steeds een zuivere, onbehandelde en biologische kwaliteit kiest waar niks aan toegevoegd werd. Er zijn immers zoetmiddelen op de markt die beweren bv. agavesiroop, ahornsiroop of kokosbloesemsuiker te zijn, maar toch gemengd worden met bv. maïsstroop of geraffineerde rietsuiker.

Natuurlijke ongeraffineerde zoetmiddelen: ahornsiroop, agavesiroop, honing en kokosbloesemsuiker: een overzicht

Gezond zoet van moeder natuur: niet geraffineerde suikers vers fruit, honing, kokosbloesemsuiker, ahornsiroop (en agavesiroop)

Het gaat de goede kant op, want via allerlei kanalen worden we ingelicht over de gevaren van geraffineerde suiker. Gelukkig biedt Moeder Natuur ons een aantal gezonde, natuurlijke zoetmiddelen aan.

Heb je zin in iets zoets?

Kies dan voor een gezond en lekker, ongeraffineerd zoetmiddel met een lage glycemische index. De gezondste zoetmiddelen zijn daarom vers fruit, koudgeslingerde honing (die onbehandeld en ongefilterd is en geen toegevoegde suikers bevat) en kokosbloesemsuiker (zeer rijk aan antioxidanten). Gebruik fruit, honing of kokosbloesemsuiker, ahornsiroop (en agavesiroop) zowel voor koude als warme gerechten en dranken (in yoghurt, thee, koffie, gebak, smoothies, voor op pannenkoeken, enz.).

Kokosbloesemsuiker en honing zijn de enige zoetmiddelen die het hele plaatje van voordelen bevatten: ze zijn 100% natuurlijk, heel rijk aan mineralen en vitaminen én afkomstig van een bloesem. Wellicht zijn ze daarom zo gezond.

Conclusie: Geraffineerde suikers zijn te beschouwen als sigaretten

Ze zouden dezelfde waarschuwing op de verpakking moeten krijgen. Het gebruik van geraffineerde suikers ligt in de westerse wereld veel te hoog. Om ons aan de nieuwe norm van de Wereld Gezondheid Organisatie aan te passen, zouden we het gebruik van die geraffineerde suikers dus met twee derde moeten verminderen. En daar kunnen we beslist wat hulp bij gebruiken.

Robert Lustig stelt voor om een suikerbelasting te combineren met subsidies voor gezond voedsel. Toegevoegde geraffineerde suiker behandelen als tabak, met andere woorden. Een belasting op geraffineerde suikers zou een mooie oplossing zijn, maar of dat realistisch is (met gelobby in het achterhoofd), laten we in het midden. Tot dan is het belangrijk dat we zelf onze verantwoordelijkheid opnemen en geraffineerde suikers vermijden en kiezen voor vers fruit, natuurlijke honing en kokosbloesemsuiker. Ook ahornsiroop en in mindere mate agavesiroop zijn aangewezen. Ons lichaam zal ons dankbaar zijn.

Bronnen: SGS Analyserapport 2015: suikerproducten Artikel “Gezond eten” – Elle magazine