Duizenden kinderen lijden door lood in leidingen aan loodvergiftiging

Wereldwijd worden 800 miljoen kinderen, of één op de drie, getroffen door loodvergiftiging. In België hebben meer dan 400.000 kinderen een loodgehalte in het bloed van 5 microgram of meer per deciliter. Waarvan meer dan 40.000 kinderen zelfs een loodgehalte van 10 µg/dL of meer. In Nederland gaat het om bijna 60.000 kinderen, waarvan ruim 7600 kinderen meer dan 10 µg/dL. Dat blijkt uit een rapport van Unicef en Pure Earth uit 2020. In Nederland en België komt loodvergiftiging vooral door loden waterleidingen, waardoor het loodgehalte in drinkwater gevoelig stijgt. Dit kan permanente hersenschade, gedragsproblemen en lagere intelligentie tot gevolg hebben.

Hoe komt lood in drinkwater?

Lood werd vroeger vaak gebruikt in drinkwaterleidingen. Maar ook koppelstukken bevatten soms lood en die sijpelen langzaam maar zeker in het kraantjeswater. Sinds 1960 is de aanleg van loden leidingen niet meer toegestaan, maar oude woningen en leidingen van watermaatschappijen en bijvoorbeeld schoolgebouwen hebben vaak nog wel loden waterleidingen. Ook in nieuwbouwwoningen en huizen met nieuwe leidingen of kranen kan tijdelijk meer lood in het water zitten. De materialen zijn niet gemaakt van lood, maar leidingen en onderdelen zoals koppelstukken en kranen kunnen wel lood bevatten en (tijdelijk) afgeven. In beide gevallen kan dit zorgen voor een hogere loodinname dan wat als veilig wordt beschouwd.

Belangrijkste bronnen van lood

• Voedsel is volgens de Europese voedselwaakhond EFSA de belangrijkste blootstellingsbron. Naast leidingwater (6.1%) dragen brood (8.5%), thee (6.2%), aardappelen en afgeleide producten (4.9%), gefermenteerde melkproducten (4.2%) en bier (4.1%) daaraan bij.
• Oude verflagen, die nog altijd aanwezig zijn in tal van woningen, bevatten lood. Het lood komt vrij wanneer de verf afbladdert of wordt ingeademd tijdens afbraak- en renovatiewerken.
• Kraanwater dat door loden buizen of koppelstukken stroomt
• Koperen leidingbuizen die met lood gesoldeerd worden, vromen een risico. Dergelijke herstellingen zijn verboden in Frankrijk en in Duitsland, maar niet in België.
  

Waarom is lood zo gevaarlijk?

Volgens onderzoek van de Universiteit van Florida heeft lood met name een (neuro)toxische werking. Langdurige blootstelling kan onder meer leiden tot bloedarmoede, nierfunctiestoornissen, stoornissen van vitamine D, metabolisme en neurotoxiciteit. Het Agency for Research on Cancer (IARC) noemde lood zelfs ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’. Lood dringt het menselijk lichaam binnen door de huid (hydratatie), de spijsvertering (drank en voeding), de luchtwegen (atmosferische vervuiling), de placenta (bloed en moedermelk) of het bindvlies. Vooral baby’s en kinderen onder de vijf jaar zijn extra kwetsbaar, omdat hun darmen het giftige metaal makkelijker absorberen en hun hersenen zich nog sterk ontwikkelen. En lood blijkt telkens weer schadelijker dan men eerder dacht. Door de jaren heen wijzigden de normeringen meermaals. In 1978 zou 400 microgram p/l nog ongevaarlijk zijn. Vanaf 1983 mocht kraanwater (in NL) niet meer dan 50 microgram lood per liter bevatten. En in 1997 adviseerde de WHO om deze norm flink te verlagen, naar de nu nog geldende norm van 10 microgram pet liter, die ook geldt in de EU. Stemmen gaan op voor 5 microgram per liter.

Filtersystemen bij teveel lood in water: hooguit tijdelijke oplossing

Filtersystemen kunnen een (tijdelijke) oplossing bieden als er te veel lood in het drinkwater zit, blijkt uit onderzoek van wateronderzoeksinstituut KWR in een studie in opdracht van Waternet. Maar het vervangen van de leidingen blijft het beste. Er is namelijk nog veel onduidelijk over de filtersystemen. Uit internationaal onderzoek blijkt dat er filters verkrijgbaar zijn die effectief lood uit het water halen, maar een kwetsbaar punt is onder meer het onderhoud. Na een maand of drie raken de filters verzadigd en moeten ze worden vervangen. Ook kunnen ze een voedingsbodem worden voor bacteriën. Beste advies: laat loden waterleidingen zo snel mogelijk vervangen.

Bij loden leidingen geldt voor baby’s, kinderen tot 8 j. en zwangeren:

• Drink geen water uit een kraan. Gebruik het water ook niet voor het zetten van thee of koffie.
• Gebruik het water niet voor het koken van pasta, rijst, couscous en het maken van soepen en sauzen.
• Gebruik het water niet voor het maken van flesvoeding voor baby’s.
• Gebruik als alternatief water uit glazen flessen

Overige bronnen

• https://www.parool.nl/amsterdam/vervangen-loden-leidingen-vertraagd-filters-mogelijk-tussenoplossing~ba4c8037/#:~:text=Filtersystemen%20kunnen%20mogelijk%20tijdelijk%20een,vertraging%20op%20door%20het%20coronavirus.
• https://www.zerowater.nl/testen-vervuiling/lood-in-drinkwater-al-eeuwenlang-gevaarlijk-voor-onze-gezondheid/?gclid=EAIaIQobChMItvWB2dDr-QIVlPdRCh0dcgCkEAAYASAAEgIQtfD_BwE
• https://www.standaard.be/cnt/dmf20200730_91662519

Aanverwante artikelen over water:

1. Gezond bergwater is nodig voor ons lichaam te zuiveren.
2. Kraanwater of leidingwater wat tegenwoordig uit onze kraan komt, heeft niets meer te maken met levend bergwater dat energie geeft.
3. Raw water = levend water
4. Nitraat in drinkwater. Welk water bevat de minste nitraten?
5. Ik drink geen kraanwater en daar zijn goede redenen voor!
6. Laat de plastic fles staan! Voor milieu en gezondheid
7. Is water met een zeer lage droogrest dood water?