Wat is PFAS? Zit er PFAS in drinkwater in België en Nederland?

Van PFAS (poly- en perfluoroalkylstoffen) bestaan zo’n 6000 verschillende soorten, waaronder PFOA, PFOS, PTFE (Teflon) en GenX. Deze chemische stoffen – ook wel Forever Chemicals of PFC’s genoemd – worden beschouwd als Zeer Zorgwekkende Stoffen én kankerverwekkend. Hoge concentraties vind je vooral rondom fabrieken, luchthavens en luchtmachtbases. PFAS breken erg traag af in het milieu en het menselijk lichaam en het gebruik ervan is wereldwijd. PFAS zitten in de bodem, rivierslib en grondwater. Ook hier. En omdat er veel grond verplaatst wordt door allerlei grondwerken en bouw, zit pfas overal. Ook in ons oppervlakte water en drinkwater uit de kraan. Hoe alarmerend is pfas voor onze gezondheid?

Xenia Trier van het Europees Milieuagentschap (EEA): “PFAS zijn overal. Om het bad niet te laten overlopen, moeten we de kraan dichtdraaien. Op veel plaatsen is de concentratie al zo hoog dat we ons zorgen maken over de gezondheid van mensen. We weten dat er een effect kan zijn op het immuunsysteem en de voorplanting en dat PFAS effecten hebben op het bloed en de lever. Ook komen ze in de voedselketen van dieren terecht en krijgt de mens ze op die manier binnen.”

PFAS in oppervlaktewater, grondwater en drinkwater

De aandacht voor PFAS in Vlaanderen en Nederland is vooral gelinkt aan grondverplaatsing en dus aan de stoffen die in het vaste deel van de aarde zitten. Desalniettemin zit het hier ook in grondwater, drinkwater en voedsel. Het Nederlandse RIVM en het Vlaamse VMM erkennen dit ook, net als het feit dat we teveel aan PFAS worden blootgesteld en dit een (groot) probleem is. PFAS migreren gemakkelijk in het grondwater en kunnen zich dus ruim verspreiden. Richtlijnen voor PFAS in het grondwater zijn momenteel beperkt in Vlaanderen. In 2020 rondde de EFSA een nieuwe studie af waaruit blijkt dat PFAS veel schadelijker zijn dan al werd gedacht.

-advertentie-

Adverteren op Bart Maes? Neem contact op »

Hoe komen Forever Chemicals in het milieu?

Industriële productie: bedrijven waar PFAS werden of worden geproduceerd. Zoals 3M in Zwijndrecht (België) en Chemours in Dordrecht (NL).
Toepassing in de industrie: PFAS worden gebruikt om materialen vet- en waterafstotend te maken. Galvaniseerbedrijven, papierverwerking en textielveredeling zijn de sectoren met het grootste risico op verspreiding van PFAS.
Brandweeroefeningen en bestrijding van grote branden: PFOS en PFOA werden tot 2010 gebruikt in blusschuim voor het blussen van vooral chemische – en oliebranden. Op oefenterreinen van de brandweer (in gemeenten, industrie, vliegvelden, …) en sites waar een grote brand werd geblust met fluorhoudend blusschuim is er een groot risico op verontreiniging van bodem en grondwater.
Afvalverwerking: stortplaatsen, waterzuiverings- en afvalverbrandingsinstallaties verwerken PFAS-houdende materialen.

Waar zitten PFAS in? Waarna het ook in ons leidingwater komt. Alles hangt samen…

PFAS zijn chemische, inerte, niet-reactieve stoffen, die water- en vetafstotend en hitteresistent zijn en een hoog oplossingsvermogen hebben. De grote familie van PFAS of PFC’s tref je aan in:

Anti-aanbaklaag in pannen, kookpotten, cakevormen,…
Bakpapier
Pizzadozen en aanverwanten, gebruikt in take away of kant- en klaar industrie
Vuil- en waterafstotende sprays om meubelen, tapijten, wandelschoenen etc. te behandelen
Voorbehandelde tapijten, gordijnen, huishoudtextiel, speelgoed en kledij bij aankoop
Producten om tapijten te reinigen
Producten om de vloer, zetels, hout, etc te boenen
Buitensportkledij met gore-tex
Make up
Dental floss
Leidingwater
Voeding

De voornaamste bronnen van blootstelling aan PFAS bevinden zich in onze huizen. Volgens een rapport, aangehaald door de Environmenatl Working Group zijn tapijten, gordijnen, kledij en producten om deze te behandelen en te reinigen de grootste bronnen. Ook poetsproducten om bijvoorbeeld tegels, aanrechten, tafels en hout te reinigen en ze meer water- en vuilafstotend te maken, bevatten mogelijks hoge concentraties PFAS/ PFC’s.

Bron: Perfluorocarboxylic Acid Content in 116 Articles of Commerce. Zhishi Guy, Xiaoyu Lui, and Kenneth A. Krebs

-advertentie-

Adverteren op Bart Maes? Neem contact op »

We krijgen teveel PFAS binnen via voedsel en drinkwater

Mensen in Nederland en België krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM en twee onderzoekensrapporten van het VMM, beiden uit 2021. Hierdoor kunnen er nadelige effecten op de gezondheid ontstaan. Zo kunnen PFAS het immuunsysteem beschadigen en kanker veroorzaken. Deze effecten kunnen al optreden als mensen over een langere periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen. Het RIVM adviseert de overheid daarom om ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS en de Vlaamse overheid maakte een checklijst over blootstellingsbronnen en mogelijke maatregelen die je zelf kunt nemen.

Hoe haal je PFAS uit het water?

Het verwijderen van PFAS uit drinkwater is erg moeilijk. Drinkwaterbedrijven zuiveren met traditionele zuiveringstechnieken nauwelijks PFAS uit het drinkwater. Zandfilters halen de deeltjes er vrijwel niet uit en met actieve koolfiltratie kun je enkele tientallen procenten verwijderen. Voor het verwijderen van (het grootste deel van) PFAS heb je hele fijne membraanfiltratie nodig. Dat is een dure techniek die veel energie verbruikt. Weinig drinkwaterbedrijven maken dan ook gebruik van membraantechnologie. Sommige bedrijven claimen dat hun producten voor thuis filteren dat kunnen, maar kunnen dat niet aantonen. Een filter moet bovendien regelmatig vervangen worden. Doe je dat niet dan werkt het filter juist vervuilend. Het heeft ook geen zin om drinkwater thuis te koken. Dit haalt de stoffen niet uit het water.

Wordt er teveel gesust met betrekking tot PFAS? Enkele bedenkingen

Voor drinkwater wordt er op slechts 20 soorten PFAS gecontroleerd, terwijl er 6000 verschillende PFAS zijn.
PFAS vind je niet enkel in water, maar overal. Je krijgt het elke dag binnen op diverse manieren
Het kost 3 tot 8 jaar voor het lichaam om af te breken

Met andere woorden: Als je elke dag, jaar in jaar uit, via verschillende bronnen, deze stoffen binnenkrijgt, zelfs al is het ‘maar’ enkele nanogrammen per dag, dan heeft je lichaam helemaal geen tijd om deze Forever Chemicals af te breken en hopen deze gifstoffen zich op in je lichaam. Er zijn slechts enkele merken van natuurlijk mineraal water die PFAS vrij zijn. Voornamelijk bergwater.

Bronnen: